Donderdag 6 juni heeft wethouder Paul Dirkse (Financiën) namens het college van burgemeester en wethouders de Kaderbrief 2020 – 2023 en de Jaarstukken 2018 aangeboden aan de vicevoorzitter van de Leidse gemeenteraad, Walter van Peijpe.
In de kaderbrief beschrijft het college de kaders voor het opstellen van de Programmabegroting 2020-2023. De jaarrekening geeft een overzicht van alle concrete resultaten en kosten en opbrengsten in 2018.
Paul Dirkse: “Leiden is een aantrekkelijke stad om te wonen, werken en verblijven. Om dat ook in de toekomst te kunnen zijn, willen we met onze partners in de stad grote opgaven als verstedelijking en verduurzaming aanpakken. In tegenstelling tot eerdere berichten blijken we minder geld van het Rijk te krijgen. Dat betekent dat we ons hebben gericht op de ambities uit het beleidsakkoord 2018-2022 “Samen maken we de stad”. Er was geen ruimte voor nieuw beleid. Met enkele financiële aanpassingen hebben we ervoor gezorgd dat de inkomsten en uitgaven in balans blijven. Daarbij willen we de gevolgen van de krappere gemeentefinanciën voor onze inwoners zo beperkt mogelijk houden. Met deze kaderbrief werken we verder aan nieuwe en betaalbare woningen en voorzieningen, een klimaatneutrale stad, betere wateropvang, biodiverse vergroening en circulaire economie. Zo blijft Leiden ook voor de volgende generatie een leefbare en sociale stad, waarin iedereen mee doet.”
De vorig jaar aangekondigde structurele bijdrage voor duurzame verstedelijking (3 miljoen euro per jaar tot 2028) is vertaald in het “Financieel Perspectief Duurzame Stad”. Het Financieel Perspectief Duurzame Stad geeft de kern van het beleid van dit college weer. Hierin beschrijft het college hoe het groei en verduurzaming van de stad financieel mogelijk willen maken, aansluitend bij de Omgevingsvisie Leiden 2040. Investeringen in verstedelijking, energietransitie, duurzame mobiliteit, circulaire economie en klimaatadaptatie worden in dit perspectief in samenhang afgewogen, waarna het college de raad vraagt om de besluiten hierover te nemen.
De duurzame stad vormt, samen met het kenniscluster en de sociale stad, de leidraad voor de investeringen van Leiden in het komend decennium. Het aantal banen in Leiden is in de afgelopen tien jaar sterk gegroeid. Dit college wil het economisch vestigingsklimaat, waarin een internationaal kenniscluster en een sterk MKB hand in hand gaan, verder versterken. Het stelt de raad voor te investeren in de transitie naar circulaire economie en MVO en in publiek internationaal basisonderwijs in de stad. Uit onderzoek, aangekondigd in het beleidsakkoord, blijkt dit laatste een bepalende randvoorwaarde voor bedrijven en hun werknemers om zich in Leiden en omgeving te vestigen. Voor deze structuurversterking trekt het college structureel 356 duizend euro uit.
Verder acht het college het noodzakelijk om te investeren in de verbetering van de digitale dienstverlening aan onze inwoners, in de verhuizing naar het Stadskantoor en in groenonderhoud. Voor de dierenambulance en het vogelasiel wordt per jaar 25 duizend euro uitgetrokken en de bijdrage aan het Mediafonds wordt voor 2021 en 2022 verlengd (100 duizend euro per jaar).
Tekorten in het sociaal domein
In 2018 presenteerde het college eveneens een strategie om in vier jaar de bekostiging van het sociaal domein in lijn te brengen met de bijdrage die het Rijk hiervoor ter beschikking stelt. Met de ingestelde reserve sociaal domein werd een tijdelijk budget beschikbaar gemaakt om hier naar toe te werken. Het college heeft nu moeten constateren dat door de ontwikkelingen in de jeugdzorg en in de Wmo dat perspectief uit beeld is geraakt.
De gemeente heeft namelijk te maken met forse financiële tegenvallers bij jeugdhulp, bij individuele begeleiding en groepsbegeleiding in de Wmo en bij huishoudelijke ondersteuning. Zonder bijsturingsmaatregelen en zonder extra compensatie door de rijksoverheid verwacht het college een structureel tekort van 12,7 miljoen euro. Vanaf 2020 kan de gemeente dit tekort niet meer zonder beleidsaanpassingen opvangen. Ook is meer geld nodig voor sociale wijkteams. Gemeente Leiden steunt daarom de roep van veel gemeenten dat het Rijk structureel extra geld ter beschikking moet stellen. Na de zomer wil het college graag met de gemeenteraad in gesprek over mogelijkheden om de tekorten in het sociaal domein op te lossen.
Minder geld vanuit het Rijk, hoe speelt Leiden daar op in?
De tegenvallende ontwikkelingen vanuit het Gemeentefonds, samen met een verhoging van enkele rijksbelastingen (energie- en afvalverbranding), vragen om financiële aanpassingen. Het college heeft daarbij de aanbevelingen betrokken uit het onderzoek naar de financiële positie van de stad, dat naar aanleiding van een motie bij de programmabegroting 2019 is uitgevoerd:
- Het tempo waarmee het college de Leidse investeringsagenda wilde realiseren heeft het aangepast. Het planningsoptimisme, een beeld dat we kennen uit eerdere begrotingen, is verder bijgesteld.
- De gemeente Leiden houdt in de begroting rekening met een veel hoger rentepercentage (3,5%) dan zij daadwerkelijk betaalt over de leningenportefeuille (1,73%). Uit het onderzoek blijkt dat vergelijkbare gemeenten rekening houden met een veel lagere risico-opslag of zelfs werken zonder risico-opslag. In dit licht is het verantwoord het begrote rentepercentage van 3,5% met een half procentpunt te verlagen. Dat bespaart structureel 1,7 miljoen euro.
- De rijksoverheid heft extra belasting op verbranding van restafval. In 2020 is hiermee voor Leiden naar verwachting 560 duizend euro gemoeid. Per huishouden leidt dat tot een kostenstijging van ongeveer tien euro per jaar. Deze extra kosten zullen overigens weer fors dalen, als de hoeveelheid restafval in Leiden volgens plan afneemt van 249 kg per inwoner in 2018 naar 150 kg in 2022. Een eventuele verwerking van deze belasting in de afvalstoffenheffing wordt zoveel mogelijk beperkt.
- Door hogere energiebelastingen en een tegenvallende aanbesteding stijgt de jaarlijkse energierekening van de gemeente met 623 duizend euro (gas en elektra). Om deze kosten te drukken besteedt de gemeente in de reguliere bedrijfsvoeringsprocessen en in het onderhoud en beheer van gemeentelijke gebouwen meer aandacht aan energiebesparing.
Jaarstukken 2018
De jaarrekening over 2018 is vrijwel in lijn met de begroting. Het overzicht van alle kosten en opbrengsten mondt uit in een positief saldo van ongeveer € 2,4 miljoen. Na verrekening van reserves en overheveling van nog lopende activiteiten sluit het jaar met een tekort van € 300.000, dat is omgerekend 0,06% van de totale begroting. Dit wordt aangevuld vanuit de concernreserve.
Paul Dirkse: “Ook in 2018 bleef Leiden zich gestaag ontwikkelen. Dat is onder andere te zien in de binnenstad, het stationsgebied en het Leiden Bio Science Park. Kijk bijvoorbeeld naar De Lorentz tegenover het station, de nieuwbouw en restauratie van De Lakenhal aan de Lammermarkt en ook plekken als de Lange Mare, de Haarlemmerstraat en de Morsstraat zijn opgeknapt. Het was ook het jaar van verkiezingen, waarin een nieuwe gemeenteraad is aangetreden. Op het gebied van verkamering, onderwijskansen en jeugdzorg zijn aan de raad nieuwe kaders voorgelegd. Het zijn de eerste resultaten die voortkomen uit het beleidsakkoord 2018 – 2022 “Samen maken we de stad”, waarvan de raad in 2019 nog veel meer voorgelegd gaat krijgen. In financieel opzicht ben ik tevreden, de bestedingen zijn grotendeels in lijn met wat we hadden begroot.”
Naast de Kaderbrief 2020-2023 en de Jaarstukken 2018 stuurt het college de gemeenteraad de volgende financiële stukken:
- Bestemming jaarresultaat 2018
- Eerste bestuursrapportage 2019
- Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2019
- Vermogensbeheer Grondexploitaties 2019-2023
- Collegebrief duiding uitkomst stresstest financiële positie door Deloitte
Gemeenteraad
De gemeenteraad zal de stukken de komende weken uitgebreid behandelen. In de gemeenteraadsvergadering van 20 juni geven alle fracties hun algemene beschouwingen. Daarna bespreken de verschillende raadscommissies de stukken. Op 11 juli vindt de verdere behandeling plaats in de gemeenteraadsvergadering. De volledige planning van de behandeling van deze stukken door de raad is te vinden op https://gemeenteraad.leiden.nl/.